Bizkaiak balio ekonomikoa sortzea helburutzat duen berezko zerga-sistema du

Gernikako Batzar Nagusiak eta bere haritz ospetsua Bizkaiko herritarren ordezkari politikoak dira. Batzar Nagusiak herritarren ordezkaritza eta partaidetza organo nagusia dira: Bizkaiko Parlamentua.

Arauak ezartzeko gaitasuna bere eskumeneko esparruetan garatzen duen parlamentuko erakundea, Bizkaia bultzatzeko, zerga arloan eginkizun garrantzitsua izanda, Bizkaiko Foru Aldundiaren beraren eskumeneko arloa dena.

Lurralde Historikoko gobernuaren erakunde pribatiboak Batzar Nagusiak eta Foru Aldundia dira. Lehenengoa parlamentuko ganbera gisa; bigarrena, organo betearazle gisa.

Bizkaia, bere tradizio historikoarekin lotuta dagoen zerga-sistema

Bizkaiko foru Ganberak tradizio historiko handia du, zehazki, Erdi Aroaren aurretik sortu ziren, beraz, Europako lehen sistema politiko demokratikoetako bat da. Batzar Nagusiek zenbait tresna demokratiko garatu zituzten, besteak beste, Habeas Corpus, tormentuak edo kaparetasun unibertsala debekatzea, Europako beste erakunde batzuek baino askoz ere lehenago.

Foruak 1876. urtean indargabetu zituztenetik, ia ehun urte igaro ondoren Bizkaiko Batzar Nagusiak berriro berreskuratu zituzten 1979. urtean. Tarteka Euskal Autonomia Erkidegoaren erakundetze prozesuaz gain, euskal lurraldeetako eskubide historikoak ere berreskuratu dira.

Euskal lurraldeetako eskubide historikoak Gernikako Autonomia Estatuaren 3. artikuluan aitortu ziren. Hor, autogobernuaren antolaketa eta erakunde pribatiboak kontserbatu, edo hala badagokio, berrezarri eta eguneratu ditzakeela adierazten da.

Bizkaiko zerga eta ekonomia autonomiarako arautegi nagusia Ekonomia Ituna da. Ekonomia Ituna foruak indargabetu eta gero sortu zen, XIX. mendearen amaieran, bigarren karlistada amaitutakoan, euskal probintziek Espainiako erresumako finantzei laguntzeko sistema gisa. Horren bidez, foru aldundiei beren zergak biltzeko eskumena aitortu zitzaien, beraien gastuei eta Estatuko denen gastuei aurre egiteko.

Lehen Ekonomia Ituna 1878. urtean onartu zuten, eta gaur egun arte berritzen joan dira, aldi frankistan izan ezik, Bizkaian eta Gipuzkoan eten zutelako, 1981. urtean berreskuratu zuten arte.

Lurralde historikoek (Bizkaia, Gipuzkoa eta Araba) herritarrek ordaindu behar dituzten zergak ezartzen dituzte beren erakundeen bidez (Batzar Nagusiak), baita zenbatekoak diren ere. Bestalde, Foru Aldundien bidez, haiek biltzeaz eta kudeatzeaz arduratzen dira. Bizkaiak bezala, zerga-autonomia maila handia dauka lurralde historiko bakoitzak. Berezko zerga-sistema horri esker, sozietateen gaineko zerga, esaterako, bere egoitza fiskala Euskadin duten enpresei aplikatzeko hitzartutako zerga da. Horren ondorioz, zerga horren funtsezko elementuak lurralde historikoetako erakundeek ezartzen dituzte.

Hori guztia, 1,14 milioibiztanleen zerbitzura, Bizkaiaren kasuan, eta, BPGri (2019) dagokionez, urtero 40.000 milioi euroko jarduera ekonomikoa eta 34.145 euroko per capita BPG sortzen duten 90.000 enpresa eta establezimendu baino gehiagoren ekonomia dinamikoa sustatzen duten erakunde-mekanismoak bultzatzeko.